Deveta redovna sjednica: Poslanici uputili Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i opšteg međunarodnog prava

Narodna skupština Republike Srpske usvojila je danas dvotrećinskom većinom, na Devetoj redovnoj sjednici, tekst Protesta protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i opšteg međunarodnog prava kojim se upućuje formalni protest kao odgovor na radnje preduzete u okviru neformalne grupe država „međuregionalnog jezgra“ koja je Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija dostavila konačni Nacrt Rezolucije UN o genocidu u Srebrenici (prijedlog predsjednika Narodne skupštine).

Za usvajanje Protesta je glasalo svih 65 prisutnih narodnih poslanika.

Ovaj formalni protest prvenstveno se odnosi na Republiku Hrvatsku (Ugovornicu), kao i na Saveznu Republiku Njemačku, Republiku Francusku, Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske i Sjedinjene Američke Države (države svjedoci), kao i druge zemlje koje su učestvovale u sponzorisanju ili ko-sponzorisanju Rezolucije.

Tekst Protesta objavljujemo u cijelosti.

PROTEST PROTIV KRŠENjA OPŠTEG OKVIRNOG SPORAZUMA ZA MIR U BOSNI I HERCEGOVINI I OPŠTEG MEĐUNARODNOG PRAVA

Poštovanim predstavnicima Bosne i Hercegovine, Republike Hrvatske i Republike Srbije – stranama ugovornicama Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (Ugovornice),
Uvaženim predstavnicima Republike Francuske, Savezne Republike Njemačke, Ruske Federacije, Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske i Sjedinjenih Američkih Država – svjedocima Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (države svjedoci),
Poštovanim predstavnicima Republike Ruande, Republike Italije, Republike Albanije, Republike Čile, Republike Finske, Republike Irske, Hašemitske Kraljevine Jordana, Kneževine Lihtenštajn, Malezije, Kraljevine Holandija, Novi Zeland, Republika Slovenija, Republika Turska, Republika Severna Makedonija, Kanada, Republika Austrija, Republika Litvanija, Kraljevina Švedska, Republika Vanuatu, Veliko Vojvodstvo Luksemburg, Republika Poljska i Republika Estonija (ostale zemlje),

U svojstvu ugovorne strane Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, a u skladu sa odredbama člana 60. Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora iz 1969. godine (Bečka konvencija),  i člana 70. Ustava Republike Srpske, Republika Srpska, koju predstavlja Narodna skupština, usvaja:

PROTEST PROTIV KRŠENjA OPŠTEG OKVIRNOG SPORAZUMA ZA MIR U BOSNI I HERCEGOVINI I OPŠTEG MEĐUNARODNOG PRAVA

1. Narodna skupština Republike Srpske upućuje formalni protest kao odgovor na radnje preduzete u okviru neformalne grupe država „međuregionalnog jezgra“ koja je Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija dostavila konačni Nacrt Rezolucije UN o genocidu u Srebrenici.

Ovaj formalni protest prvenstveno se odnosi na Republiku Hrvatsku (Ugovornicu), kao i na Saveznu Republiku Njemačku, Republiku Francusku, Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske i Sjedinjene Američke Države (države svjedoci), kao i druge zemlje koje su učestvovale u sponzorisanju ili ko-sponzorisanju Rezolucije UN-a o genocidu u Srebrenici, procesu koji je u suprotnosti sa principima opšteg međunarodnog prava, posebno u suprotnosti sa Opštim okvirnim sporazumom za mir u Bosni i Hercegovini i njegovim Aneksom 4.

2. Aneks 4 u članu 5 stav 2 tačka c. i stav 3 tačka a. propisuje da će Predsjedništvo nastojati da sve odluke usvoji konsenzusom; te da je Predsjedništvo Bosne i Hercegovine ovlašćeno za vođenje spoljne politike Bosne i Hercegovine.

Suprotno odredbama Aneksa 4, konačni Nacrt Rezolucije UN-a o genocidu u Srebrenici sačinjen je i dostavljen Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija bez učešća ili odobrenja Predsjedništva Bosne i Hercegovine i bez ikakvog koncenzusa unutar Bosne i Hercegovine.

3. Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini i svi njegovi aneksi predstavljaju opšte međunarodno pravo. Predmet njegovog regulisanja se tiče mira i međunarodnog mira. Riječ je multilateralnom mirovnom ugovoru sa brojnim zemljama svjedocima. Dodatno, Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija je odigrao ključnu ulogu u internacionalizaciji Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i njegovom uvođenju u korpus opšteg međunarodnog prava i to putem precedentne Rezolucije 1031 (1995), koja je formalno podržala Sporazum, kao i naknadnim rezolucijama i aktivnom uključivanju u njegovu implementaciju.

Aneksom 4 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini uvodi se Ustav Bosne i Hercegovine i suštinski reguliše najosetljivije pitanje u svakom mirovnom sporazumu: podjela vlasti u postkonfliktnom društvu. Uspostavljanjem okvira za podjelu vlasti, ovaj Aneks služi kao kamen temeljac i mira i državnosti u Bosni i Hercegovini, čineći ga nezaobilaznim za postizanje cilja ili svrhe Sporazuma u cjelini. Kao takav, Aneks 4 uvodi međunarodnopravno ograničenje ovlašćenja drugih organa koji predstavljaju Bosnu i Hercegovinu.

4. Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini i svi njegovi aneksi djeluju erga omnes. Postupanje suprotno odredbama Aneksa 4 predstavlja povredu ugovornih obaveza od strane Republike Hrvatske; obaveza iz opšteg međunarodnog prava i fiducijarnih dužnosti zemalja svjedoka; i obaveza iz opšteg međunarodnog prava ostalih zemalja.

5. Bona fides načelo uvedeno u članu 26. Bečke konvencije obavezuje ugovorne strane da ispunjavaju svoje obaveze u dobroj veri i da se uzdržavaju od radnji koje podrivaju ugovorene ciljeve i svrhu ugovora. Kao Ugovornica, Republika Hrvatska je dužna poštovati ustanovljenu podjelu vlasti u Bosni i Hercegovini i nadležnosti Predsjedništva. Doktrina nemogućnosti izvršenja ne može se primjeniti u konkretnom slučaju na strani Ugovornice.

6. Zajedno sa obavezama koje proizilaze iz opšteg međunarodnog prava, države svjedoci krše svoje fiducijarne dužnosti kada narušavaju odredbe Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini.

U nastojanjima uspostavljanja moralnog i etički prihvatljivog ophođenja i principa dobre uprave, univerzalno su važeći osnovni fiducijarni principi koji uključuju odnos povjerenja, lojalnosti i odgovornosti. Iako se primena ovih principa može razlikovati u zavisnosti od pravnog okvira i konteksta, oni zadržavaju istovjetnu suštinu u međunarodnom pravu. Države svjedoci, u svojoj ulozi fiducijara, imaju dužnost da podržavaju standarde moralnog i etičkog ophođenja, da spriječavaju sukobe i da služe interesima svih Ugovornica nepristrasno, bez ikakve diskriminacije ili favorizovanja. Na taj način države svjedoci ispunjavaju svoju fiducijarnu dužnost i sprječavaju zloupotrebu moći te promovišu principe dobrog upravljanja. Najzad, najvažnija dužnost država svjedoka je da podstiču izgradnju mira i pomirenje koja se opisanim aktivnostima krši.
 
7. Ostale zemlje se ne mogu opozvati pravilo pacta tertiis iz člana 34. Bečke konvencije kako bi izbjegle obavezu poštovanja odredbi Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini. Prema opštem međunarodnom pravu, princip da treća država ne može biti vezana ugovorom između drugih država se ne smatra peremptornom normom. I u teoriji i u praksi poznati su izuzeci od pravila pacta tertiis. Između ostalih, ugovori koji uspostavljaju međunarodne plovne puteve, kao što je Panamski kanal, kao i ugovori koji demilitarizuju određena područja, kao što je Ugovor o Alandskim ostrvima izuzeti su od važenja pravila pacta tertiis. Slično njima, ugovori koji uspostavljaju zajedničke režime za morske ili kopnene teritorije, kao što je Ugovor o Antarktiku, i mirovni sporazumi, kao što je Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini, takođe su priznati kao izuzeci od ovog pravila.

U kontekstu visoko internacionalizovanog mirovnog procesa koji je prethodio zaključivanju Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, u koji su bili uključeni različiti univerzalni i regionalni subjekti kao što su komisije, Kontakt grupa, mirovne konferencije, Ujedinjene nacije i njeni organi i agencije, smatra se da su Ugovornice dobile odgovarajuća ovlašćenja da regulišu pitanja Sporazuma na način da on ima erga omnes dejstva. Navedeno implicira da je pretpostavka nadležnosti Ugovornica da djeluju u opštem interesu priznata od strane svih trećih država, izuzev onih koje su se izričito tome protivile.

8. Iz člana 38. Bečke konvencije proizilaze i druge vrste međunarodnopravnih obaveza Ugovornice, država svjedoka i ostalih zemalja.

9. Svrha Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini je narušena osporenim aktivnostima Ugovornice, država svjedoka i ostalih zemalja, što je  proizvelo konkretne, destabilizujuće efekte po regionalnu bezbjednost i delikatnu ravnotežu podjele vlasti iz Sporazuma.

10. U svjetlu opisanih teških kršenja, Republika Srpska zahtjeva hitnu obustavu navedenih radnji i vraćanje u relevantne međunarodnopravne okvire kao i poštovanju ugovornih obaveza. Takođe, tražimo da Ugovornica, države svjedoci i ostale zemlje daju zvaničan odgovor sa obrazloženjem mjera koje će biti preduzete da se ova situacija ispravi kao i da se spriječe buduća kršenja.

11. Nepostupanje prema ovoj protestnoj noti i nepreduzimanje korektivnih radnji izuzeće Republiku Srpsku od prakse zaobilaženja Predsjedništva i bilo kakvog efekta Rezolucije o genocidu u Srebrenici.

Takođe, neuspjeh u rješavanju ove protestne note može dovesti Republiku Srpsku u situaciju da traži rješenje putem međunarodnopravnih mehanizama za mirno rješavanje sporova, uključujući, ali ne ograničavajući se na arbitražu, međunarodne parnice, suspenziju ili poništenje Sporazuma, samoopredjeljenje itd.

12. Verujemo da će se Ugovornica, države svjedoci i ostale zemlje odnositi prema ovom pitanju sa ozbiljnošću koju zaslužuje i brzo djelovati kako bi podržali principe međunarodnog prava.

13. Narodna skupština Republike Srpske ovu protestnu notu proslijeđuje srpskoj članici Predsjedništva Bosne i Hercegovine Željki Cvijanović na znanje i dalje postupanje.

Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske dr Nenad Stevandić, obraćajući se na sjednici, pozvao je narodne poslanike da usvoje dokument „Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH i opšteg međunarodnog prava“, obrazlažući stav parlamenta o predloženoj rezoluciji o Srebrenici u Generalnoj skupštini UN.

Stevandić je napomenuo da sutrašnje glasanje o predloženoj rezoluciji o Srebrenici u Generalnoj skupštini UN ima jedan veliki nedostatak, a to je da krši Ustav BiH, koji je međunarodni ugovor.

„Dakle, Zlatko Lagumdžija nije samo prekršio Ustav BiH upućujući rezoluciju bez konsenzusa članova Predsjedništva BiH, odluke Savjeta ministara ili Parlamentarne skupštine BiH, nego je prekršio i međunarodni akt koji Aneksom četiri veže sve ugovornice na poštovanje“, rekao je Stevandić.

On je naveo da su taj međunarodni akt prekršili i oni koji su sponzori i ko-sponzori rezolucije, a koji su takođe potpisnici tog međunarodnog ugovora.  

„Ovo je aspekt koji je razumljiv članovima Generalne skupštine, ali formalnopravno nije izražen kroz stav neke institucije Republike Srpske“, rekao je Stevandić.

On je dodao da je zbog toga pred poslanicima dokument "Protest protiv kršenja Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH i opšteg međunarodnog prava".

Stevandić je naveo da je namjera objasniti članicama Generalne skupštine UN da glasanje o rezoluciji predstavlja kršenje akata međunarodnog prava - što nju može odgoditi, što može da je problematizuje i nakon usvajanja.

„Ali to nas štiti od povratnog dejstava te rezolucije jer smo na vrijeme ukazali da se donosi aktom kršenja međunarodnog prava“, rekao je Stevandić.

On je ocijenio da namjerno i uporno zaobilaženje Predsjedništva BiH, do kojeg je došlo izradom nacrta rezolucije o Srebrenici i njegovim upućivanje u Generalnu skupštinu UN, predstavlja kršenje opšteg međunarodnog prava i Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH.

On je rekao da je u predloženom dokumentu navedeno da protivpravne radnje ne mogu da stvore pravne obaveze.

„Ovdje napominjemo da se predmet našeg osporavanja odnosi na bespravan način na koji je došlo do rezolucije. Druga stvar je da je protest formulisan tako da predstavlja formalnopravni početak pravnog spora koji nastoji da onemogući buduće slične radnje kojima se degradira bilo koji aspekt Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, dakle i ustavno-pravni i teritorijalni integritet Republike Srpske“, rekao je Stevandić.

Dokument možete preuzeti ovdje

Tekst protesta na engleskom jeziku:

To the Esteemed Representatives of Bosnia and Herzegovina, the Republic of Croatia, and the Republic of Serbia - Parties’ to the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina (Parties),

To the Esteemed Representatives of the French Republic, the Federal Republic of Germany, the Russian Federation, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and the United States of America – Witnesses to the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina (Witnessing Countries),

To the Esteemed Representatives of the Republic of Rwanda, the Italian Republic, the Republic of Albania, the Republic of Chile, the Republic of Finland, the Republic of Ireland, the Hashemite Kingdom of Jordan, the Principality of Liechtenstein, Malaysia,  the Kingdom of the Netherlands, New Zealand, the Republic of Slovenia, the Republic of Turkey, the Republic of North Macedonia, Canada, the Republic of Austria, the Republic of Lithuania, the Kingdom of Sweden, the Republic of Vanuatu, the Grand Duchy of Luxembourg, the Republic of Poland, and the Republic of Estonia (other countries),

In its capacity as a contracting party to the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina, and in accordance with the provisions of Article 60 of the 1969 Vienna Convention on the Law of Treaties and Article 70 of the Constitution of the Republic of Srpska, the Republic of Srpska, as represented by its National Assembly, hereby adopts:

PROTEST AGAINST THE BREACH OF THE GENERAL FRAMEWORK AGREEMENT FOR PEACE IN BOSNIA AND HERZEGOVINA AND

GENERAL INTERNATIONAL LAW

1. The National Assembly of the Republic of Srpska hereby issues a formal protest in response to the actions taken within an informal group of states 'cross-regional core group' which submitted the final Draft of the UN Resolution on the Genocide in Srebrenica to the General Assembly of the United Nations. This official protest primarily concerns the Republic of Croatia (Party), as well as the Federal Republic of Germany, the French Republic, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and the United States of America (Witnessing Countries), as well as other countries that partook in facilitating or co-facilitating the UN Resolution on the Srebrenica Genocide, the process that contravenes fundamental principles of international law, specifically the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina and its Annex 4.

2. Annex 4 in Article V Section 2 c. and Section 3 a. stipulates that the Presidency shall endeavor to adopt all Presidency Decisions by consensus; and that the Presidency of Bosnia and Herzegovina is empowered to conduct the foreign policy of Bosnia and Herzegovina. Contrary to the provisions of Annex 4, the final Draft of the UN Resolution on the Genocide in Srebrenica was drafted and submitted to the General Assembly of the United Nations without the involvement or approval of the Presidency of Bosnia and Herzegovina, which was never consulted on the matter.

3. The General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina and all its Annexes amount to general international law. Its subject matter is peace and international peace, it is a multilateral peace treaty with a number of Witnessing Countries. Furthermore, the United Nations Security Council (SCUN) has played a pivotal role in its internationalization, as evident in precedent Resolution 1031 (1995), which formally endorsed the agreement, as well as subsequent resolutions and active involvement in its implementation. Annex 4 to the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina introduces the Constitution of Bosnia and Herzegovina and essentially regulates the most sensitive issue in each peace agreement: power-sharing in post-conflict society. By establishing a framework for sharing power, this Annex serves as a cornerstone of both peace and statehood in Bosnia and Herzegovina, making it indispensable to the accomplishment of the object or purpose of the treaty. As such, Annex 4 introduces international law constrains on the capacities of other organs representing Bosnia and Herzegovina.

4. The General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina and all its Annexes are biding erga omnes. Acting contrary to the provisions of Annex 4 constitutes a breach of contractual obligations on the part of the Republic of Croatia; general international law obligations and fiduciary duties on the part of Witnessing Countries; and general international law obligations on the part of other countries.

5. Bona fides principle introduced in Article 26 of the Vienna Convention mandates treaty parties to fulfil their obligations in good faith and abstain from actions that undermine the intended goals and objectives of the treaty. As a Party, the Republic of Croatia is bound to respect introduced power-sharing in Bosnia and Herzegovina and the competencies of the Presidency. The doctrine of impossibility of performance cannot apply and give relief to the obligations of the Party.

6. Along with the obligations arising from general international law, Witnessing Countries are branching their fiduciary duties when undermining provisions of the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina. In the pursuit of ethical conduct and good governance, certain fundamental fiduciary principles are universally acknowledged, including trust, loyalty, and accountability. Although the specific application of these principles may differ depending on the legal framework and context, they remain essential considerations in international law. The Witnessing Countries, in their role as fiduciaries, are tasked with, but not limited to, upholding standards of proper conduct, preventing conflicts, and serving the interests of all Parties impartially without any discrimination or favoritism. By doing so, they can prevent the abuse of power and promote good governance. Ultimately, the most critical responsibility of the Witnessing Countries is to foster peace-building and reconciliation, a duty that is currently being compromised by their existing commissions.

7. Other states cannot recall the pacta tertiis rule from Article 34 of the Vienna Convention to evade the obligation to respect provisions of the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina. Under international general law, the principle that a third State cannot be bound by a treaty between other States is not considered a peremptory norm. In both theory and practice, exceptions to this pacta tertiis rule are acknowledged. For instance, treaties that create international waterways, such as the Panama Canal, are exempt, as are those that demilitarize specific areas, like the Åland Islands Treaty. Similarly, treaties that establish shared regimes for marine or land territories, like the Antarctic Treaty, and peace agreements, such as the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina, are also recognized as exceptions to this rule. In the context of a highly internationalized peace-making process preceding the conclusion of the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina, which involved various universal and regional stakeholders such as commissions, the Contact Group, peace conferences, the United Nations, and its organs and agencies, the Parties have been endowed with a corresponding authority to resolve the matter with erga omnes effect. This implies that their competence to act in the general interest is presumed to be recognized by all third States, unless they explicitly object to the assertion made by the contracting parties.

8. Obligations of the Party, Witnessing Countries, and other countries from the scope of general international law also stem from Article 38 of the Vienna Convention.

9. The treaty's purpose of peace implementation, promoting cooperation and mutual respect has been eroded by the actions of the Party, Witnessing Countries, and other countries,  which have also had concrete, destabilizing effects on regional security and the delicate balance of power-sharing in the General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina.

10. In light of these serious violations, the Republic of Srpska demands immediate cessation of the aforementioned commissions and a return to compliance with all relevant international laws and treaty obligations. We also request that the Party, Witnessing Countries, and other countries provide a formal response detailing the measures that will be taken to rectify this situation and prevent future breaches.

11. Failure to address this protest note and to take corrective action will exempt the Republic of Srpska from the practice of bypassing the Presidency, and any effects of the Resolution on the Genocide in Srebrenica. Also, failure to address this protest note may compel the Republic of Srpska to seek resolution through international legal mechanisms of dispute settlement and peaceful remedies, including but not limited to arbitration, international adjudication, treaty suspension or annulment, self-determination, etc.

12. We trust that the Party, Witnessing Countries, and other countries will treat this matter with the seriousness it deserves and act promptly to uphold the principles of international law.

13. The National Assembly of the Republic of Srpska is forwarding this protest note to the Serb Member of the Presidency of Bosnia and Herzegovina Željka Cvijanović for her attention and subsequent action.