PITANJE:
Narodni poslanik Goran Selak, Klub poslanika SPS, postavio je na Desetoj sjednici održanoj 29. juna 2020. godine
POSLANIČKO PITANJE
PREDSJEDNIKU VLADE REPUBLIKE SRPSKE
Šta će institucije Republike Srpske poduzeti povodom informacije da je započet proces gradnje odlagališta radioaktivnog otpada na
Trgovskoj gori?
ODGOVOR:
Broj:15.01-011-204/20
Datum: 13.07.2020. godine
NARODNA SKUPŠTINA
REPUBLIKE SRPSKE
Predmet: Odgovor na poslaničko pitanje, dostavlja se
Ovom Ministarstvu dana 07.07.2020. godine putem Generalnog sekretarijata Vlade Republike Srpske, uz dopis broj: 04.2-011-192/20 od 03.07.2020. godine, dostavljeno je poslaničko pitanje narodnog poslanika Gorana Selaka, Klub poslanika SPS.
Narodni poslanik Goran Selak, Klub poslanika SPS, na 10. sjednici Narodne skupštine Republike Srpske, održanoj 29. juna 2020. godine postavio je Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske sljedeće poslaničko pitanje:
„Šta će institucije Republike Srpske poduzeti povodom informacije da je započet proces gradnje odlagališta radioaktivnog otpada na Trgovskoj gori.“
U skladu sa članom 82. Poslovnika Vlade Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 10/09) kao i članom 264. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 31/11 i 34/17) dajemo sljedeći:
O D G O V O R
Iako Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju nema informacija da je započela gradnja odlagališta radioaktivnog otpada na Trgovskoj gori, jer nije sproveden postupak procjene uticaja na životnu sredinu za ovaj projekat, ovom informacijom se daje informacija o aktivnostima koje se u kontinuitetu prate i sprovode povodom namjere Republike Hrvatske da na lokalitetu Čerkezovac, Trgovska gora, Dvor izgradi predmetno odlagalište. Obaveza nadležnog organa Republike Hrvatske je da, u skladu sa Konvencijom o procjeni uticaja na životnu sredinu u prekograničnom kontekstu (Espoo Konvencija), izvrši obavještavanje nadležnog organa za zaštitu životne sredine pogođene strane (BiH) i omogući učešće u postupku procjene uticaja na životnu sredinu koji sprovodi nadležni organ strane porijekla (Republika Hrvatska).
Prema informacijama sa zvanične internet stranice, kojima raspolaže ovo Ministarstvo, Fond za finansiranje razgradnje NEK iz Republike Hrvatske je dana 15.06.2020. godine sprovelo postupak otvaranja ponuda u postupku javne nabavke za izradu dokumentacije i sprovođenje aktivnosti ishodovanja dozvola za izgradnju Centra za zbrinjavanje radioaktivnog otpada na lokalitetu Čerkezovac, Trgovska gora.
Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju prati dešavanja u vezi sa odabirom lokacije Trgovske gore za izgradnju od 10.04.2015. godine i koordinira aktivnosti sa svim nadležnim organima i institucijama, kako sa nivoa jedinica lokalne samouprave, tako i sa nivoa BiH. Iako se informacije o aktivnostima koje se sprovode u Republici Hrvatskoj, uglavnom objavljuju na internet stranicama nadležnih organa u Republici Hrvatskoj, ovo ministarstvo pravovremeno reaguje i pribavljene informacije razmjenjuje sa svim institucijama koje bi mogle pomoći da se izgradnja odlagališta radioaktivnog otpada na Trgovskoj gori spriječi.
O aktivnostima sprovedenim u cilju sprečavanja realizacije namjere za izgradnju odlagališta radioaktivnog otpada na lokalitetu Trgovska gora, već su informisani narodni poslanici i javnost, te za potrebe odgovora na ovo poslaničko pitanje dajemo hronološki najznačajnije sprovedene aktivnosti:
Dana 10.04.2015. godine, na osnovu obavještenja od strane načelnika opštine Novi Grad i na osnovu saznanja iz medija, sačinjen je dopis Ministarstvu zaštite okoliša i prirode Republike Hrvatske, u kojem su tražene raspoložive informacije o projektu i informacije o sprovedenim aktivnostima od strane nadležnih institucija Republike Hrvatske, koje se odnose na odabir lokaliteta Trgovska gora, Dvor, Republika Hrvatska, za odlaganje radioaktivnog otpada. S obzirom na hitnost u postupanju navedeni dopis je proslijeđen i elektronskim putem u kabinet ministra zaštite okoliša i prirode Republike Hrvatske i pomoćniku ministra za okoliš. Sa ovim dopisom je upoznato Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa u Sarajevu.
Dana 15.04.2015. godine u Republiku Hrvatsku upućena je urgencija od strane Ministarstva, za dostavljanje traženih informacija, a preduzimanje svih aktivnosti iz resornih nadležnosti zatraženo je od Ministarstva inostranih poslova BiH, Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH i Predsjedništva BiH, konkretno predsjedavajućeg Predsjedništva BiH. Istog dana dostavljen je dopis na nadležno postupanje Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite, Državnoj regulatornoj agenciji za radijacionu i nuklearnu bezbjednost u Sarajevu i kancelariji ove agencije u Banjoj Luci, s obzirom da je Zakonom o radijacionoj i nuklearnoj bezbjednosti u BiH utvrđena nadležnost ove agencije u postupcima obavljanja poslova u ovoj oblasti.
Dana 28.04.2015. godine, od strane opštine Novi Grad, pokrenuta je inicijativa za monitoring nivoa radioaktivnosti na teritoriji opštine, s obzirom na zabrinutost stanovništva koje su proizvele nezvanične informacije da se na lokaciji već vrše aktivnosti odlaganja opasnog, radioaktivnog otpada. Reagujući na ovaj akt, inicijativa je istog dana proslijeđena od strane ovog ministarstva u Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite i Državnoj regulatornoj agenciji za radijacionu i nuklearnu bezbjednost u Sarajevu i kancelariji u Banjoj Luci. Postupajući po ovom aktu, Državna regulatorna agenciji za radijacionu i nuklearnu bezbjednost je obavijestila ovo Ministarstvo o terminu izlaska ovlašćenog lica na teritoriju opštine Novi Grad radi obavljanja monitoringa i utvrđivanja eventualno povišenog nivoa radioaktivnosti na lokaciji opštine Novi Grad, koja je najbliža lokaciji Trgovska gora, Republika Hrvatska.
Dana 29.04.2015. godine od strane Ministarstva inostranih poslova Bosne i Hercegovine, ovo Ministarstvo je obavješteno da je od nadležnog ministarstva Republike Hrvatske zatražena informacija o namjeravanoj aktivnosti, statusu namjeravanog projekta i koracima preduzetim u skladu sa Espo konvencijom s obzirom na blizinu državne granice, udaljenost lokaliteta Trgovska gora od opštine Novi Grad i činjenicu, da se stanovništvo opštine Novi Grad snabdijeva vodom za piće iz rijeke Une. Istovremeno od strane istog ministarstva obavješteni smo da je od strane Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa i Državne regulatorne agencije za radijacionu i nuklearnu bezbjednost, zatraženo da se pažljivo razmotri akt ovog Ministarstva od 10.04.2015. godine u pogledu zahtjeva i obaveza koje su u okviru Espoo konvencije preuzele BiH i Republika Hrvatska, vodeći računa o potrebi zaštite zdravlja ljudi i sprečavanja degradiranja kvaliteta životne sredine i resursa BiH.
Krajem aprila Ministarstvu je dostavljen akt potpisan od strane 6 opština: Novi Grad i Kostajnica iz Republike Srpske i Bosanska Krupa, Cazin, Bužim i Velika Kladuša iz Federacije BiH, u kojem se izražava žestoko protivljenje i traži od svih nadležnih institucija obustavljanje aktivnosti na određivanju lokacije Trgovska gora za odlaganje radioaktivnog otpada. Obrazloženje ovakve odluke je da određivanjem lokacije Trgovska gora za odlaganje nuklearnog otpada mogu biti nanesene nesagledive posljedice po zdravlje i život stanovnika opština i gradova koji se nalaze u neposrednoj blizini.
Istovremeno, Odbor za evropske integracije i regionalnu saradnju Narodne skupštine Republike Srpske, donio je Zaključak broj 02/4.03-1-011-1603-5-1/15 od 28.04.2015. godine, kojim se od ovog Ministarstva traži preduzimanje svih mogućih koraka u vezi sa sprečavanjem izgradnje odlagališta radioaktivnog otpada i istrošenog nuklearnog goriva na lokaciji Trgovska gora. U obrazloženju Zaključka navedeno je da je Republika Hravtska dana 17.10.2014. godine donijela Strategiju zbrinjavanja radioaktivnog otpada, iskorištenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva, te da će u skladu sa donesenom Strategijom biti donesen Nacionalni program do 01.08.2015. godine u kojem će biti utvrđeno kad, gdje i kako će se zbrinuti radioaktivni otpad i istrošeno nuklearno gorivo. Navedeno podrazumijeva da se do tog datuma mora odrediti tačna lokacija za izgradnju objekata za odlaganje ove vrste otpada. U prilogu Zaključka dostavljene su Inicijativa za sprečavanje odlaganja radioaktivnog otpada na području Trgovske gore potpisana od strane stručnih lica, kojom je ukazano da na predloženoj lokaciji nije moguće graditi skladište za odlaganje ovakvog otpada zbog njegovog negativnog uticaja na životnu sredinu.
Dana 19.06.2015. godine ovo Ministarstvo uputilo je Ministarstvu spoljne trgovine i ekonomskih odnosa i Ministarstvu inostranih poslova, zahtjev za održavanje sastanka na temu namjere Republike Hrvatske, na kojem bi bili prisutni: nadležne institucije Republike Hrvatske, ministri entitetskih ministarstava nadležnih za zaštitu životne sredine, ministar nadležnog kantonalnog ministarstva iz Unsko-sanskog kantona, te načelnici opština/gradova koji su direktno ugroženi. Pored toga zatraženo je prisustvo poslanika u Narodnoj skupštini Republike Srpske, poslanika u Parlamentu Federacije BiH, te poslanika u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH i direktora Državne regulatorne agencije.
Dana 27.11.2015. godine u Novom Gradu je održan Okrugli sto povodom „Prijedloga Nacionalnog programa provedbe Strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, iskorišćenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva Republike Hrvatske“ na kojem su predstavnici Minisatrstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju predstavili učesnicima skupa aktivnosti Ministartsva po pitanju već preduzetih aktivnosti na teritoriji Republike Srpske i BiH i aktivnosti na realizaciji zaključaka Parlamentarne skupštine BiH.
Postupajući po zaključku Vlade Republike Srpske broj 04/1-012-2-1566/15 od 23.07.2015. godine Ministarstvo za prostorno uređenje građevinarstvo i ekologiju je, koristeći raspoložive podatke o štetnom uticaju radioaktivnog i nuklearnog goriva na životnu sredinu i zdravlje ljudi, pripremilo Rezoluciju o protivljenju aktivnostima uzgradnje odlagališta otpada niske i srednje radioaktivnosti u opštini Dvor, Republika Hrvatska. Navedena Rezolucija je donesena od strane Narodne skupštine Republike Srpske na 15. posebnoj sjednici održanoj dana 23.12.2015. godine. Rezolucija je zajedno sa Informacijom o preduzetim aktivnostima dostavljena u Ministarstvo inostranih poslova BiH i drugim institucijama na dalje postupanje.
Slijedom informacija iz opštine Novi Grad i Državne regulatorne agencije za radijacionu i nukleranu bezbjednost a koje su ukazivale na postupke javnih rasprava u Republici Hrvatskoj u vezi Studije o strateškoj procjeni uticaja na okolinu i nacrt Prijedloga nacionalnog programa sprovođenja strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, istrošenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva, ovo Ministarstvo je zatražilo postupanje iz nadležnosti organa Bosne i Hercegovine kako bi se Bosna i Hercegovina uključila u postupke i iskazala svoje primjedbe u vezi sa realizacijom ovog projekta. Dopis sa prilozima je upućen Predsjedništvu BiH, Ministarstvu inostranih poslova, Ministarstvu spoljne trgovine i ekonomskih odnosa i Državnoj regulatornoj agenciji za radijacionu i nukleranu bezbjednost, ukazujući pri tom na grubo kršenje više međunarodnih ugovora od strane Republike Hrvatske. O postupanju Ministarstva prema navedenim institucijama je obaviještena opština Novi Grad i Kabinet predsjednika Vlade Republike Srpske, dana 18.02.2016. godine.
Savjet ministara BiH na 49. sjednici održanoj dana 21.03.2016.god. donio je Odluku o formiranju Radne grupe za praćenje stanja i aktivnosti u vezi sa mogućom izgradnjom odlagališta radioaktivnog otpada na lokaciji Trgovska gora, Opština Dvor (u daljem tekstu: Radna grupa). Odluka je objavljena u „Službenom glasniku BiH“, broj 28/16. Radna grupa formirana je kao operativno tijelo sa osnovnim zadatkom da osigura koordinaciju rada institucija Bosne i Hercegovine, Republike Srpske, Federacije Bosne i Hercegovine, Brčko Distrikta i lokalnih nivoa vlasti u vezi sa aktivnostima potencijalne izgradnje odlagališta radioaktivnog otpada na lokaciji Trgovska gora, Opština Dvor.
Za predsjedavajućeg Radne grupe imenovana je Srebrenka Golić, ministar za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju. Kao članovi radne grupe imenovani su delegati u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH, poslanici u predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH, direktor Državne regulatorne agencije za radijacijsku i nuklearnu sigurnost, te po jedan predstavnik Ministarstva inostranih poslova BiH, Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH, Državne regulatorne agencije za radijacijsku i nuklearnu sigurnost, Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju i Federalnog ministarstva okoliša i turizma. U periodu od osnivanja održana su tri sastanka Radne grupe.
Ministarstvo je dana 25.02.2016. godine uputilo obavijest Državnom zavodu za radiološku i nuklearnu sigurnost Republike Hrvatske i Ministarstvu zaštite okoliša i prirode te zatražilo zvanično obavještavanje nadležnih institucija u Bosni i Hercegovini, uključujući i Ministarsvo kao Focal point za Espo Konvenciju. Istovremeno je o ovom postupanju obaviješteno Ministarstvo inostranih poslova, Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa, Državna regulatorna agencija za radijacionu i nukleranu bezbjednost i opština Novi Grad.
Dana 26.02.2016. godine Državna regulatorna agencija za radijacionu i nukleranu bezbjednost je dostavila pismo akt Ministarstva inostranih poslova kojim je od strane Ministarstva zaštite okoliša i prirode Republike Hrvatske dostavljeno obavještenje o pozivu za iskazivanje namjere učestvovanja u prekograničnom postupku donošenja strateške procjene uticaja na okolinu Nacionalnog programa sprovođenja strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, istrošenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva. Isto obavještenje je ovom Ministarstvu dostavljeno od Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH dana 03.03.2016. godine. Postupajući po ova dva akta Ministarstvo je, dana 04.03.2016. godine, hitno odgovorilo Ministarstvu spoljne trgovine i ekonomskih odnosa i iskazalo interes za učešće u postupku i istovremeno zatražilo od nadležnih organa Republike Hrvatske da se javna prezentacija Strateške studije i Nacionalnog programa provedbe strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, istrošenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva održi u Novom Gradu predlažući dva termina za javnu prezentaciju. Ovaj akt je istovremeno dostavljen Ministarstvu inostranih poslova, Federalnom Ministarstvu okoliša i turizma, Državnoj regulatornoj agenciji za radijacionu i nukleranu bezbjednost, opštini Novi Grad i Ministarsvu zaštite okoliša i prirode Republike Hrvatske. Informacija o ovom aktu je dostavljena i Predsjedništvu BiH dana 04.03.2016. godine.
Dana 03.03.2016. godine ministar Ministarstva sa saradnicima, su bez zvaničnog poziva prisustvovali javnoj raspravi na navedena dva dokumenta u opštini Dvor, Republika Hrvatska i tom prilikom direktno iskazali protivljenje realizaciji ovakvog projekta na Trgovskoj gori, ukazujući pri tom na donošenje Rezolucije od strane Republike Srpske.
Imajući u vidu činjenicu da je od strane Republike Hrvatske zvanično dostavljeno obaviještenje o postupku o kojem je Ministarstvo iskazalo namjeru učešća, dana 07.03.2016. godine je pripremljeno obaještenje o postupku u Republici Hrvatskoj, koje je postavljeno na internet stranicu ovog Ministarstva, a obavještenje sa zahtjevom za dostavljanje primjedbi na dokumente Republike Hrvatske je poslato Državnoj regulatornoj agenciji za radijacionu i nukleranu bezbjednost (kancelarija u Sarajevu i Banjoj Luci), Federalnom ministarstvu okoliša i turizma, Ministarstvu zdravlja i socijalne zaštite, Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvu uprave i lokalne samouprave, Ministarsvu za ekonomske odnose i regionalnu saradnju, Republičkom zavodu za zaštitu kulturno – istorijskog i prirodnog nasljeđa, Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske, Javnoj ustanovi „Vode Srpske (kancelarija u Prijedoru i Banjoj Luci), Institutu za zaštitu i ekologiju Republike Srpske, Javnoj ustanovi „Institut za urbanizam i ekologiju, opštinama Novi Grad, Kostajnica i Kozarska Dubica i Arhus centru Banja Luka. O navedenim aktivnostima je raspravljano i na 39. sjednici Međuentitetskog tijela za zaštitu životne sredine održanoj u Sarajevu dana 10.03.2016. godine.
Na 30. sjednici Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH održanoj dana 24.05.2016. godine donesena je Rezolucija o neprihvatanju izgradnje skladišta i odlagališta radioaktivnog otpada, iskorišćenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva i protivljenju aktivnostima u vezi sa izgradnjom skladišta i odlagališta na Trgovskoj gori, opština Dvor, Republika Hrvatska. Takođe, na istoj sjednici usvojen je i zaključak kojim se Vijeće ministara BiH obavezuje da uputi inicijativu Vladi Republike Hrvatske za održavanje zajedničke sjednice Vlade RH i Vijeća ministara BiH, te obavezno delegira pitanje izgradnje skladišta i odlagališta nuklearnog otpada na Trgovskoj gori i upozna vlasti Hrvatske sa stavom PSBiH.
Na 19. sjednici Doma Naroda Parlamentarne skupštine BiH usvojena je Rezolucija o neprihvatanju izgradnje skladišta i odlagališta radioaktivnog otpada, iskorištenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva i o protivljenju aktivnostima u vezi sa izgradnjom skladišta i odlagališta na Trgovskoj gori, općina Dvor, Republika Hrvatska.
Krajem marta 2017. godine na internet stranici Državnog zavoda za radiološku i nuklearnu bezbjednost Republike Hrvatske pronađen je dokument pod nazivom Odgovori na primjedbe i mišljenja s javnog uvida strateške studije za nacionalni program provedbe Strategije zbrinjavanja radioaktivnog otpada, iskorištenih izvora i istrošenog nuklearnog goriva (Program za razdoblje do 2015. godine s pogledom do 2060. godine). U ovom dokumentu, koji nije zvaničnim putem dostavljen institucijama BiH nego smo o sadržini istog upoznati putem internet stranice Državnog zavoda za radiološku i nuklearnu sigurnost Republike Hrvatske, utvrđeno je da nisu uvaženi niti prihvaćeni stavovi i primjedbe institucija koje su dostavile primjedbe u Republiku Hrvatsku, i to: Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa, Ministarstva inostranih poslova, Državne regulatorne agencije za radijacionu i nuklearnu bezbjednost, Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju i Grupe autora sa Univerziteta u Tuzli, Univerziteta u Sarajevu i Univerziteta u Bihaću.
Pored navedenih aktivnosti, a sa ciljem da se lokalitet Trgovska gora izuzme iz razmatranja kao lokalitet za izgradnju skladišta radioaktivnog otpada, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju pokrenulo je postupak proglašenja zaštite područja rijeke Une u kategoriji park prirode, koje se nalazi na krajnjem sjeverozapadnom dijelu Republike Srpske, uzimajući u obzir činjenice da postoji opasnost da će područje rijeke Une biti ozbiljno ugroženo, u vezi sa planiranom izgradnjom odlagališta radioaktivnog i istrošenog nuklearnog goriva na lokaciji Trgovska gora u Hrvatskoj, u neposrednoj blizini granice sa BiH, odnosno u neposrednoj blizini rijeke Une. Odluka o proglašenju Parka prirode „Una“ je je objavljena u „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 79/19).
Namjera Republike Hrvatske da u neposrednoj blizini sa BiH izvrši skladištenje i odlaganje radioaktivnog otpada delegiran je i Odboru za stabilizaciju i pridruživanje i Pododboru za transport, energiju, životnu sredinu i regionalni razvoj u 2018. godini i ovo pitanje je stavljeno na dnevni red za redovni sastanak Odbora u 2019. godini, dok je razmatranje na sastanku pododbora prolongirano jer se isti trebao održati u martu 2020. godine, koji nije održan zbog globalne situacije sa pandemijom.
U skladu sa ulogom predsjedavajuće Radne grupe za praćenje stanja i aktivnosti u vezi sa mogućom izgradnjom odlagališta radioaktivnog i nuklearnog otpada na lokaciji Trgovska gora, a uvažavajući Zaključke Predsjedništva Bosne i Hercegovine od 22.03.2019.godine, u kojima je istaknutna zaštita svih prava koja Bosni i Hercegovini pripadaju po pravilima i normama međunarodnog prava, te uvažavajući Zaključke i inicijative Zelenog kluba poslanika Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine od 25.03.2019.godine, upućena je inicijativa Predsjedništvu BiH i Savjetu ministara BiH da se hitno pokrenu aktivnosti na formiranju pravnog i ekspertskog tima u cilju stvaranja uslova za sudsku zaštitu ljudskih prava građana u Bosni i Hercegovini, te da se pozovu institucije u čijoj su nadležnosti identifikovani izvori međunarodnog prava za ovu oblast na intenziviranje aktivnosti usmjerenih na osporavanje i sprečavanje uspostavljanja odlagališta radioaktivnog i nuklearnog otpada na lokaciji Trgovske gore.
Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju će nastaviti pratiti aktivnosti koje će se dešavati i u narednom periodu, uključujući i aktivno učešće u postupcima koji će se sprovoditi u Republici Hrvatskoj, a sve sa ciljem da se aktiviraju svi pravni i stručni mehanizmi i spriječi izgradnja odlagališta radioaktivnog otpada na Trgovskoj gori.
Prilog:
- dva primjerka latinica,
- dva primjerka ćirilica;
- CD (WORD 2003)
MINISTAR
Srebrenka Golić