U Narodnoj skupštini svečano predstavljani javnosti 166. list Miroslavljevog jevanđelja i Povelja bana Kulina

U Narodnoj skupštini Republike Srpske danas je upriličeno svečano predstavljanje javnosti dva najznačajnija i najljepša spomenika srpskog jezika – 166. lista Miroslavljevog jevanđelja i Povelje bana Kulina (autentične kopije).

Svečanost je upriličena na Dan slovenske pismenosti i kulture, 24. maja, Svetog Ćirila i Metodija, a o značaju ovih dokumenata govorili su predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljko Čubrilović i prof. dr Biljana Babić sa Filološkog fakulteta Univerziteta u Banjaluci.

Autentične kopije ova dva najzanačnija spomenika srpske pismenosti od 24. maja biće postavljene u izložbenom prostoru Narodne skupštine Republike Srpske.

Predsjednik Čubrilović kazao je na svečanosti da je Miroslavljevo jevanđelje, koje je nastalo u 12. vijeku, ocijenjeno kao najznačajniji i najljepši spomenik srpske, odnosno srpsko-slovenske pismenosti.

„Zbog njegove posebnosti, Unesko ga je uvrstio u biblioteku „Pamćenje svijeta“, na listu najznačajnijih dobara ljudske civilizacije“, rekao je Čubrilović i podsjetio da je Miroslavljevo jevanđelje, do kraj 19. vijeka, čuvano u manastiru Hilandar, na Svetoj Gori, kada je poklonjeno srpskom kralju Aleksandru Obrenoviću.

Originalni 166. list ovog jevanđelja, nalazi se u Ruskoj nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu.

„Autentične kopije ovih izuzetno važnih pisanih spomenika srpske kulture, od danas trajno će biti postavljene u izložbenom prostoru Narodne skupštine Republike Srpske. Ova dva dokumenta biće zajedno izloženi i na taj način simbolišu povezanost bosanskog bana Kulina i Nemanjića“, rekao je Čubrilović.

Predsjednik Čubrilović je istakao da je Povelja bana Kulina pisani spomenik od izuzetnog značaja u jezičkom, pravnom i diplomatskom smislu za srpski narod i druge južnoslovenske narode, te da je to višestruko  važan dokument, koji govori o odnosima Dubrovačke Republike i srednjovijekovne Bosne.

„Miroslavljevo jevanđelje i Povelja bana Kulina dokazuju naše porijeklo, zajedničke korijene današnjih naroda i upućuju nas da mi, Južni Sloveni, i danas trebamo da jačamo bratske, prijateljske i dobrosusjedske odnose“, naglasio je Čubrilović.

Prof. dr Biljana Babić u besjedi je istakla da su Povelja bana Kulina i Miroslavljevo jevanđelje dva neprocjenjiva dragulja naše pismenosti nastala krajem 12. vijeka.

Ona je kazala da je Povelja napisana 29. avgust 1189. godine po starom ili 11. septembar po novom kalendaru na veliki hrišćanski praznik Usječenje glave Jovana Krstitelja.

„Pisao ju je Radoje dijak sa 'toliko sigurnosti i okretnosti u pisanju', kako reče Vatroslav Jagić, a po naredbi banovoj u duhu stare pravopisne tradicije koja se naslanjala na glagoljsku, narodnim jezikom onog vremena, štokavskog karaktera bez ikakve sumnje. Time je nedvosmisleno ovjekovječio i svog naručioca i njegovu vladavinu i tako rukom tvoreni spomenik podigao pisanoj riječi ovih prostora“, naglasila je ona.

Istakla je da je ovo vrijedan diplomatsko-pravni dokument u istoriji slovenskih naroda.

„U 20 redova na narodnom ili 12 redova na latinskom jeziku koliko sadrži ova povelja evidentan je visok nivo pismenosti, koja svjedoči i o dugoj tradiciji pisma na ovim prostorima. Jer, ovakva čistota jezičkog izraza mogla je nastati samo iz prethodno razvijene i njegovane dugogodišnje pisane tradicije“, kazala je ona.

Istakla je da je opšte poznata činjenica da su sačuvana tri primjerka Povelje, od kojih se dva čuvaju u Dubrovačkom državnom arhivu, a treći onaj originalni, u biblioteci Akademije nauka u Sankt Peterburgu.

„Na sreću, oba ova dokumenta od izuzetnog istorijskog i kulturološkog značaja, ostaće sačuvana do danas zahvaljujući svim dobrim ljudima kako u prošlosti tako i danas koji su doprinijeli njihovom bezbjednom egzisistiranju bilo u Dubrovniku, bilo u Peterburgu i svuda gdje su ih istorijske prilike upućivale“, istakla je ona.

Naglasila je da se ovom izložbom Banjaluka s ponosom upisuje u hranitelje odnosno čuvare pisanog kulturnog nasljeđa na osnovu dobijene autentične kopije Povelje i 166. lista Miroslavljevog jevanđelja od Ruske nacionalne biblioteke i Akademije nauka iz Sankt Peterburga.

Svečanosti u parlamentu Republike Srpske, čiji program je vodila Jadranka Mudrеnović, a u okviru kojeg je banjalučki glumac Goran Jokić govorio dijelove Povelje, prisustvovali su zvaničnici, predstavnici javnog i kulturnog života, narodni poslanici i brojni gosti.

Tokom posjete predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljka Čubrilovića Sankt Peterburgu, 2017. godine, uprava Ruske nacionalne biblioteke poklonila je Republici Srpskoj digitalno izdanje originalnog 166. lista Miroslavljevog jevanđelja, a predstavnici Biblioteke Ruske akademije nauka poklonili su autentičnu kopiju Povelje bana Kulina.

Miroslavljevo jevanđelje čuva se u Narodnom muzeju u Beogradu, a originalni 166. list nalazi se u Ruskoj nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu. Ruski arhiepiskop i istraživač Porfirije Uspenski, prilikom posjete Hilandaru, bio je fasciniran ljepotom Miroslavljevog jevanđelja pa je sa sobom u Rusiju odnio jedan njegov list.

Miroslavljevo jevanđelje nastalo je po narudžbi humskog kneza Miroslava, rođenog brata Stefana Nemanje.

Povelja bana Kulina je istorijski spomenik koji je od izuzetnog značaja u jezičkom, književnom, pravnom i nacionalnom smislu za srpski narod i druge južnoslovenske narode.

U Biblioteci Ruske akademije nauka u Sankt Peterburgu nalazi se original Povelje bana kulina, a druga dva primjerka, koja se nalaze u „Historijskom arhivu“ u Dubrovniku, jesu njegovi prepisi.

Povelja bana Kulina pisana je narodnim srpskim jezikom.